Homepage  Schrijversweb  Schrijversweb 2014  Juliaan Vandorne

Bastaard - Juliaan Vandorne

We schrijven augustus 1957 als Nelly met een brede zwaai haar bijna 5 jaar oude zoontje in zijn kinderzitje achter op haar splinternieuwe fiets zet. Ze is aan de late kant en even later fietst ze stevig door, haar linker hand haar opwaaiende zomerrok in bedwang houdend.
Het is zo’n twee kilometer naar de kleuterschool waar Jantje sinds enkele weken naar toe gaat. Even later tilt ze het ventje met dezelfde souplesse weer uit zijn zitje en overhandigt hem met jaloerse tegenzin aan zuster Maria die breed lachend, maar haastig, Jantje meeneemt door de met een groene poort voorziene opening in de lange kloostermuur. De kleuterschool is daar gevestigd, veilig, maar wel alsof in een andere wereld.
Zuster Maria heeft een opvallende voorkeur voor haar zoontje en dat raakt Nelly ‘s moederinstinct een beetje. Ze heeft lang moeten wachten op de komst van een tweede kind en dat het nu een zoontje is, geeft haar een groter moedergevoel. Gek eigenlijk..
Even later zit ze weer op de fiets terug naar huis en hoewel diverse stratenmakers haar aanmoedigen, laat ze haar kleurige zomerrok niet opwaaien.
Nelly is van nature wat verlegen, maar ze weet dat ze zelfs na twee kinderen nog steeds een prima lijntje heeft en vooral mooi, lange benen. Ze voelt haar witte zomerblousje opbollen door de tegenwind en licht bezweet stapt ze thuis weer af om aan haar dagelijkse beslommeringen te beginnen.
Wassen, strijken, ramen lappen, vloer schrobben, afwassen en eten koken.
Binnengekomen valt haar oog op het stapeltje briefjes dat haar herinnert aan de schulden die ze her en der heeft. Alles kan tegenwoordig op de pof, maar dat heeft zo zijn nadelen.
Haar man Louis verdient redelijk goed, maar weet dat geld ook goed op te maken met zijn beroemde draaiende vinger in de kroeg waarmee hij zijn collega’s en zuipmaatjes vrij houdt.
En …, Louis is haar Louis niet meer. Haar Louis waar ze op negentienjarige leeftijd verliefd op werd en na een dolle vrijpartij in de open natuur zwanger van werd, waardoor ze op twintigjarige leeftijd een jonge en nog net op tijd getrouwde moeder werd. Betty werd geboren uit liefde, wel een onstuimige vorm ervan.
Haar Louis is feitelijk achtergebleven in Nederlands Indië waar hij als vrijwilliger naar toe ging en na vijf jaar sterk vermagerd door dysenterie, kaalgeschoren en gewend aan een vrij leven terugkeerde en nooit meer in zijn oude doen kwam. Een nieuwe Louis kwam terug naar haar en haar toen 10-jarige dochter Betty.
‘Je had hem van je af moeten duwen toen zijn ogen begonnen te draaien,’ opperde haar zus Marietje die daar wel ervaring in had.
Dochter Betty is inmiddels zeventien en bijna onhandelbaar door een ontspoorde jeugd, nagenoeg zonder vader, opgegroeid tussen de broers en zusters van Nelly.
Met een zucht telt ze de bedragen op en komt tot de conclusie dat één van hen nog maar even moet wachten en de keuze valt niet onlogisch op de bakker. De slager, de olieman, de verzekeringsagent en de melkboer vreest ze allemaal, maar bij de bakker heeft ze wel krediet. Aardige man.
‘We kunnen het ook wel anders regelen,’ is met regelmaat de optie die ze lachend toegespeeld krijgt van de olieman tot de slager, alleen de bakker doet aan die grapjes niet aan mee.
Hoewel het doorgaans gebracht wordt als een geintje, klinkt er altijd een serieuze ondertoon door en ze weet ook wel dat ze na de bevalling van Jantje weer een prima figuur heeft en menig mannenoog is dat niet ontgaan.
Betty is momenteel op een schoolreis, Louis is aan het werk en Jantje is veilig op de kleuterschool en dat geeft haar het gevoel dat ze het rijk alleen heeft. Een goed vooruitzicht.
Eerst wat huishouden en dan met het damesblad de Margriet op twee keukenstoelen met de rok omhoog wat zon vangen en rust nemen in de kleine, maar zonnige achtertuin. Ze kijkt er naar uit.
Als de bel gaat loopt ze zingend naar de voordeur omdat ze eigenlijk niemand verwacht, maar evengoed benieuwd is wie dat kan zijn.
Zonder door het kleine raampje te kijken opent ze de deur en ziet tot haar verrassing de bakker staan.
‘Hé, jij?’ brengt ze langzaam uit.
‘Ja, vrouwke, ik kom toch maar even langs om te vertellen dat jullie nu al weken achterlopen met betalen en dat kan Bruintje niet meer trekken,’ spreekt hij als of hij het uit zijn hoofd heeft geleerd.
Hij is midden veertig, klein, vroeg kalend, maar immer vriendelijk en zachtaardig. Hij ruikt altijd naar vers brood, hoewel zijn kleren soms meer naar meel ruiken. Immer in zijn beige jasje en met zijn schoudertas waarin zijn wisselgeld en een beduimeld boekje zit waarin hij alles bijhoudt, zo ook de opgelopen schuld van Nelly.
‘U zult alles moeten betalen, anders kan ik niet leveren, ook het voor zaterdag bestelde gebak niet.’
Zaterdag is Jantje jarig en ze is van plan een klein feestje houden voor de kinderen uit de buurt, met gebak uiteraard.
Nelly is even met stomheid geslagen en zoekt naarstig naar een oplossing omdat ze haar hele plan voor zaterdag in duigen ziet vallen, laat staan het feit dat haar gezin natuurlijk niet zonder brood kan.
In rap tempo gaat ze de mogelijkheden af met regelingen met de andere schuldeisers en alsof ze iemand anders hoort praten zegt ze op een vlakke toon: ’Kunnen we het ook anders regelen?’
Ze hoort zichzelf slikken.
De bakker kijkt haar ietwat verbaasd aan, maar lijkt niet ontdaan.
‘Ik ga even nog naar die mevrouw op nummer 15 en dan kom ik achterom naar je toe, ok?’
Ze knikt en doet langzaam de deur dicht. Haar hart klopt in haar keel.
Even blijft ze staan om door te laten dringen wat ze zojuist heeft toegezegd. Een lichte paniek geeft haar ook het gevoel dat er geen alternatief meer is.
Met twee treden tegelijk rent ze naar boven om zich wat op te frissen en met een zakelijke overweging besluit ze hem te ontvangen in de kamer van haar dochter Betty die sinds enige tijd in hun voormalige ouderlijk bed slaapt van een meter twintig. Een twijfelaar. Nu van toepassing.
Als de bakker even later achterom binnenkomt, hij weet de weg, moet ze wat vluchtgedrag onderdrukken, maar uiteindelijk loopt ze zwijgend voor hem uit, de trap op naar boven.
Onwennig gaat ze op de rand van het bed van Betty zitten en ze herkent de slappe spiraal en matras dat diep inveert, maar nooit kraakt, zoals hun huidige bed dat Louis zelf gemaakt heeft, een lits-jumeaux, dat wel doet.
De bakker wordt direct ondernemend en even later voelt ze eerst zijn zachte vingers en daarna zijn doelgerichte tong tussen haar benen. Eerst verkrampt ze, dan volgt langzaam de ontspanning.
Dit is iets dat ze met Louis nog nooit heeft beleefd. Na een lichte terughoudendheid geniet ze met volle teugen en langzaam wordt ze ondergedompeld in een warm bad van genot.
Als hij schokkend in haar klaarkomt, is Nelly zover weg, dat er van “van zich afduwen” geen enkele sprake is, sterker nog, ze klemt zich met armen en benen om hem heen.
Even later begeleidt ze de bakker weer door de keuken en bijkeuken naar buiten en ze hoopt dat hij niet gespot wordt door een of andere nieuwsgierige buurvrouw.
Snel loopt Nelly weer naar binnen en gaat daarna de verdere dag op de bank met gemengde gevoelens naar buiten zitten kijken, naar niets …

Eind mei van het jaar 1958 wordt mijn jongste zus Elise geboren. Bijna zes jaar jonger dan ik. Mijn oudste zus is daarentegen twaalf jaar ouder dan ik waardoor we dus volledig langs elkaar zijn opgegroeid. Betty op vrijersvoeten, ik voetballend en Elise met poppen.
Ik heb nooit iets vreemd aan mijn Elise gemerkt, al heb ik al jaren geen contact meer met haar. Ze is altijd eigenzinnig en een beetje op zichzelf.
Bovenstaand verhaal is een samenraapsel van eigen ervaringen, vermoedens en fantasie, maar als ik zie hoeveel mensen via een DNA test bij sommige TV programma’s willen weten wie hun vader en /of moeder is, denk ik ook wel eens aan de mogelijkheid dat ook ik een “bastaard” ben. En als ik bedenk dat mijn vader vijf jaar van huis is geweest als vijfentwintigjarige jongeling, dan sluit ik een aantal halfbroers en halfzusters ook niet uit.
Ik wil het niet weten ook.
Als ik het is, dan van een hele lieve moeder die alles gedaan heeft voor het welzijn van haar gezinnetje, met of zonder haar Louis …

Bastaard © Juliaan Vandorne

Homepage  Schrijversweb  Schrijversweb 2014  Juliaan Vandorne