Homepage Prozawedstrijd Prozawedstrijd 2006 Bettina Drion Beoordeling BSN
Beoordeling Ontspoord - Bettina Drion door BSN
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Dit verhaal is een demonstratie.
Van de manier om de lastige vertelwijze ‘ik in tegenwoordige tijd’ te hanteren. Schrijvers doen dat zelden, omdat het moeilijk is de illusie vol te houden: iemand die iets aan het doen is, vertelt nu eenmaal niet tegelijkertijd dat hij of zij dat aan het doen is. Maar het kan wel, als de auteur zich in iedere zin concentreert op de directe beleving van het heden, en zich dus niet laat verleiden om gemakkelijke tijdsprongen te maken, van het type een half uur later ... Bettina Drion laat zien hoe het moet en dus ook welk effect deze verteltechniek heeft. Intenser kunnen de ervaringen van een personage niet worden weergegeven.
Een demonstratie van hoe je een personage kunt typeren zonder enige vertellersuitleg, gewoon door haar (innerlijke) reacties te noteren.
En een demonstratie van hoe sterk suggestief een verhaal kan zijn als de verteller alleen maar concrete observaties doet en ook in de fantasie niet wegglijdt naar de vlakke algemeenheden. Het lijkt bedrieglijk eenvoudig, net zoals de notities over de weinig spectaculaire voorvallen op Voskuils Bureau, maar net zo min als Voskuil dat deed, schrijft Bettina Drion zomaar wat waarnemingen op. Alles wat de ik-figuur ziet, heeft betrekking op haar wil om uit haar sleur weggerukt te worden, om eens zoiets als een verlossing te mogen ervaren, en elke zin is dan ook geladen. De achteloze observatie van de twee meeuwen heeft dan ook veel betekenis, zonder dat die betekenis er bij de lezer ingeramd wordt.
Kortom, Bettina laat zien hoe veel er kan gebeuren in een verhaal van twee pagina’s A4; in Ontspoord speelt zich het drama van een novelle af. Indrukwekkend en heel mooi.
Kritiek? Niet echt, want ‘fout’ is er niets, volgens mij. Alleen een persoonlijke kanttekening: af en toe vind ik dat de verteller zich iets te bewust is van het literaire spel dat hier gespeeld wordt, in zinnen waarin de schrijfster onbedoeld het signaal geeft dat ze een constructie voor ons opzet. Dat zit vooral in één woordje: Maar in Maar ik lees niet. Dat voegwoord geeft aan dat het personage zich de tegenstelling realiseert, en ik vind de tekst suggestiever als ze dat niet doet. Dus, gewoon: Ik lees niet. Iets te veel arrangerende schrijfster en iets te weinig beleving zit m.i. ook in Monter hort en stoot hij zich voort, zich onbewust van het feit dat ie dit dag in dag uit doet. Natuurlijk is een trein zich van niks bewust; de mededeling is dus wat triviaal en die heeft alleen de functie de lezer op het thema te wijzen. Maar dat gebeurt ook wel als er gestaan had Monter ... voort, net als gisteren en net als vorige week. Of zoiets.
De concentratie op het directe beleven is even weg in de zin De mensen uit de coupé worden ingewisseld door andere. Dat is meer vlakke reflectie achteraf dan een echte waarneming, en het gebrek aan concentratie manifesteert zich ook in een taalfoutje: ingewisseld door is niet correct, en ‘ingewisseld voor’ zou triviaal en lelijk zijn.
Maar nu zit uw redacteur echt naar foutjes te zoeken. Gezeur heeft Bettina Drion niet verdiend, want ze heeft een prachtig verhaal geschreven, met een perfecte titel.
Mei 2006, Hans ter Mors
Beoordeling Ontspoord - Bettina Drion door BSN
Homepage Prozawedstrijd Prozawedstrijd 2006 Bettina Drion Beoordeling BSN