Homepage  Prozawedstrijd  Prozawedstrijd 2005  Janna de Groot  Beoordeling BSN

Beoordeling De Portugese draad - Janna de Groot door BSN

Wat was Janna de Groot aan het doen, beste lezers?

Janna de Groot was de plot van een novelle of roman in twee pagina’s A4 aan het persen – en dat is een onderneming die eigenlijk niet kan slagen.

De opzet is in principe wel goed: we volgen een Nederlandse Myrthe, die van Brazilië naar Nederland terugreist (verhaallijn 1) en die door een sms’je herinnerd wordt aan ‘de affaire David’ (verhaallijn 2). Aan het eind begrijpt de lezer dat er sprake was van een klassieke driehoeksverhouding, met een moeilijke positie voor Myrthe.

Dat is wel in orde, maar de schrijfster heeft zich niet geconcentreerd op die driehoek, wat in een heel kort verhaal wel zou moeten. Een groot deel van de tekst is gewijd aan informatie-zonder-meer, die niet zo relevant is voor Myrthe’s loyaliteitsconflict. Informatie: de in 1958 gestichte Nederlandse kolonie, het tramwegstelsel van Curitiba, de kritische blik van kolonisten, dertien jaar geleden de ontmoeting met Joao, de onzekerheid van David, de afkomst van Barbara... Tussen deze elementen bestaat, in de ervaring van de onbevangen lezer, geen dwingend verband en noch Joao, noch de Duitse kolonie waar Barbara vandaan kwam, noch de trams van Curitiba hebben iets te maken met wat zich tussen Myrthe en David heeft afgespeeld.

De neiging van de auteur om alles te noteren wat ze zich, denkend aan het Braziliaanse avontuur, herinnert, heeft een aantal consequenties, waarvan ik er twee zal noemen.

In de eerste plaats zijn er geen echte verhaallijnen. Van de lijn ‘verleden’ wordt alleen gemeld dat David haar arm een keer te lang heeft vastgehouden en dat Myrthe zich daarover schuldig heeft gevoeld. De lezer moet daar wel erg veel bij bedenken om te kunnen begrijpen waar de Myrthe in het ‘heden’ zo mee zit. De lijn ‘heden’ mist een boeiende ontwikkeling: Myrthe moet een truitje afrekenen, ze zit dan ergens en kijkt naar de trams, ze is dan op kamer 306 van hotel Kim, ze is dan op het vliegveld en tenslotte Inmiddels terug in Nederland. Hier gebeurt ... niets. Dat de schrijfster niet bewust een verhaallijn opgezet heeft, blijkt ook uit het wisselen van de werkwoordstijden: Myrthe gaat in de rij staan – Het was rustig in het TAP-kantoor – Myrthe haast zich niet – terug in Nederland schrijft ze – Myrthe legde haar mobiel weg – Het was al begonnen.

Ten tweede: er wordt geen vertelperspectief gekozen, waardoor het de lezer onmogelijk wordt gemaakt zich echt in Myrthe te verplaatsen. Want: de auteur doet dat zelf niet. Aan het woord is een heel afstandelijke verteller, die niet geconcentreerd is op Myrthe’s beleving, maar op de feiten. Er wordt geschreven over de personages en niet vanuit de hoofdpersoon: Het getrouwde stel... In het binnenland van Paraná, waar het golvende landschap zich kenmerkt... Curitiba beschikt over het meest geavanceerde en overzichtelijke tramwegstelsel ter wereld... enzovoort. Het vertelperspectief wordt geheel opgeheven in de passage over ‘de nieuwe lerares’ (wie was dat? Myrthe?), in de zin Kunnen we wat van haar leren? Wie zijn die ‘we’ en waarom moeten we ons verplaatsen in zo’n onduidelijk collectief, als wij lezers proberen Myrthe te volgen? Waarom zitten we op de tweede pagina plotseling min of meer in de beleving van Barbara: Het had bijna iets dierlijks .... ?

Of hier een roman in zit, kan deze redacteur niet beoordelen. Het hangt ervan hoe dwingend al Myrthe’s ervaringen (haar doelen, de romance met Joao, de vriendschap met het echtpaar) georganiseerd kunnen worden, zodat de lezer erdoor meegesleept wordt en die lezer dus niet alleen maar wordt geïnformeerd.

Het korte verhaal komt er wel uit als het perspectief uitsluitend bij Myrthe gelegd wordt, als alleen haar observaties en overwegingen worden genoteerd, zodat de lezer zich goed in haar kan verplaatsen, en als er twee duidelijke verhaallijnen zijn. In de lijn ‘heden’ moet de hoofdpersoon een duidelijk doel hebben en ze moet uit haar evenwicht getikt worden door het bericht van de scheiding, en in de lijn ‘verleden’ moet de lezer in één of twee flash-backs beleven wat er tussen Myrthe en David plaatsvindt. Minder beschouwingen over kolonisten en Paranáse maïsvelden, meer echte scènes met dialoog.

Allemaal gemopper – sorry, schrijfster. Ik hoop dat u toch iets hebt aan deze beschouwing en dat u binnenkort de inspiratie vindt om de Portugese draad weer op te pakken.

November 2005, Hans ter Mors

Beoordeling De Portugese draad - Janna de Groot door BSN

Homepage  Prozawedstrijd  Prozawedstrijd 2005  Janna de Groot  Beoordeling BSN