Homepage  Prozawedstrijd  Prozawedstrijd 2017  Michiel van den Berg  Beoordeling Rouw

Beoordeling Sluiswachter – Michiel van den Berg

Man van middelbare leeftijd heeft nooit een vriendin gehad, zelfs nooit de liefde bedreven, omdat hij de voorkeur gaf aan zijn Natuurkundestudie. Ook heeft hij na die studie zijn baan als docent uiteindelijk opgegeven, om zich als sluiswachter in de uren tussen het openen en sluiten van de sluizen volledig te kunnen overgeven aan het vervolmaken van zijn unificatietheorie, de theorie van alles.

Die theorie van alles – die ‘stempel’ zou je ook kunnen drukken op het hele verhaal. Vooral na tweede lezing merk je dat sommige opmerkingen niet zo maar ingevingen zijn, maar weloverwogen in het verhaal zijn opgenomen om er een compact geheel van te maken, alles met alles te laten samensmelten.

Een voorbeeld. Bij eerste lezing kun je je afvragen, waarom er af en toe van die moeilijke woorden worden gebruikt, en waarom de sluiswachter zo vreemd en soms ook wel omslachtig spreekt.
Verklaring: het gaat hier om een wat wereldvreemde wetenschapper, die zich de vaardigheden van de sociale omgang niet heeft eigen gemaakt, en dat allemaal vanwege zijn passie voor de natuurkunde, het ontwikkelen van zijn theorie van alles.

Door deze lacune in zijn persoonlijke ontwikkeling zou je de sluiswachter kunnen bestempelen als een tragisch persoon.
Toch wordt het verhaal nergens dramatisch, maar schittert het juist door zijn lichte toonzetting.
En Als dit geen humor is: uitgerekend vrouwen – waar hij het minst vanaf weet – uitgerekend zij wijzen hem, zonder dat ze het zelf in hun verleidingsspel door hebben (toegegeven: eigenlijk is het de wijn die ze hem laten drinken), de weg naar de vervolmaking van zijn theorie van alles.

Zo krijgen we een prachtig mooi afgerond verhaal, langzaam en sfeervol opgebouwd. Het is nogal een kunst om een anekdote – want meer is het eigenlijk niet – met zoveel woorden te kunnen neerzetten, zonder omslachtig te worden. Mijn complimenten.

Toch zou ik hier en daar een zin iets inkorten, anders formuleren zodat je bijvoorbeeld niet twee keer hetzelfde woord hoeft te gebruiken: ‘De kaart werd verlegd, verder opengevouwen, waarbij het gezien de sterke bries handig was dat ze de wapperende kaart met vier handen konden bedwingen.’
Een enkel keer ontbreken er m.i. ook woorden: ‘in stilte [+ op hem ] verliefde meisjes’, of kan de zin duidelijker: ‘Hij had ze[=de twee vrouwen] met toegeknepen ogen [ze – kan weg] langzaam dichterbij zien komen.’
En: ‘Korte spijkerbroek keek achterom naar zomerjurk. Een haarlok [van wie?] waaide voor haar ogen.’

Waarna meteen volgt: ‘De sluiswachter zag vanuit zijn hogere positie dat de blonde haren hun oorsprong vonden in grijze wortels.’ Mooi vind ik dit: op poëtische toon vertellen dat de vrouw haar haren heeft geverfd of grijs wordt. Meteen weet je ook dat ze niet meer de jongste is.

Vooral heb ik erg genoten van de scene in het sluiswachtershuisje. Daar gaat het opeens in een stroomversnelling; de gebeurtenissen volgen elkaar in rap tempo op, het verhaal wordt spannend. Prachtig, die erotische toespelingen in de teksten die de twee vrouwen in de lege wijnfles willen stoppen! Zal de sluiswachter zich dan eindelijk overgeven aan een amoureus avontuur?

Echt iets voor een wetenschapper: zodra het rivierwater door de vloed hoog genoeg is komen staan en de twee vrouwen verder kunnen met hun bootje, zegt hij dat ze moeten vertrekken. Hij laat ze door de sluis. Niet meer helemaal nuchter varen ze de verkeerde kant op, tegen de stroom in. Als lezer denk je dan: zullen ze vroeg of laat naar hem terugkomen? Net als de in het water drijvende voorwerpen bij het keren van het tij?

September 2017, Henk Rouw (auteur onder het pseudoniem Eric Steiner & Co)

Sluiswachter – Michiel van den Berg

Homepage  Prozawedstrijd  Prozawedstrijd 2017  Michiel van den Berg  Beoordeling Rouw